Şengal'deki itibar savaşı / Fehim Taştekin

25.12.2014

Görünüşte herkes kendi kahramanını alkışlıyor. Hâlbuki hepsi işin içinde; biri az öteki çok, biri ön cephede diğeri cephe gerisinde, biri önden gidiyor diğeri arkadan! “Peşmergeler, olağanüstü kahramanlık sergileyerek IŞİD'e gereken dersi verdi. Bütün nahiyeler kurtarıldı.”

Bu açıklama 3 Ağustos’ta Şengal’in düşmesi üzerine Ezidilerin IŞİD’den kaçıp sığındıkları Şengal Dağı’nı ziyaret eden Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi lideri Mesut Barzani’ye ait.

“HPG, YJA Star, YPG-YPJ ve YBŞ güçleri tarafından Şengal’in özgürleştirilmesi kutlu olsun.”

Bu açıklama da KCK Yürütme Konseyi Eşbaşkanlığı’na.

Birinde PKK ve paralelindeki güçlere, diğerinde Peşmergeye yer yok. Bir de Barzani’nin yardımıyla oluşturulan ama Suriye’ye geçemeyen ‘Rojava Peşmergesi’ var. Onlar adına da Mehmet Reşit adlı Peşmerge, AA aracılığıyla ‘biz de varız’ demiş: “Rojavalı 300 Peşmerge olarak Sincar'da (Şengal) terör örgütü IŞİD militanlarıyla savaşıyoruz."

Görünüşte herkes kendi kahramanını alkışlıyor. Hâlbuki hepsi işin içinde; biri az öteki çok, biri ön cephede diğeri cephe gerisinde, biri önden gidiyor diğeri arkadan!

Kürtler bir türlü sağlayamadıkları birlikteliği ilk kez Ezidi vatanı yanı Ezdixan uğruna sağladı ama birliğe veri olabilecek bu birliktelik de propaganda ve nüfuz savaşına kurban gidiyor.

Sahadaki aktörleri şöyle sıralayayım:

PKK’nin silahlı kanadı HPG, PKK’nin kadın gücü YJA Star;

Rojava’nın savunma gücü YPG ve kadın kolu YPJ;

Ezidilerin Şengal’in düşüşünden sonra 5 Ağustos’ta kurduğu Şengal Direniş Birlikleri (YBJ) ve Şengal’in kadın gücü YJA Star; Ve Güney Kürdistan’ın savunma gücü Peşmerge ile onlarla birlikte hareket eden Suriye Peşmergesi…

Az ya da çok hepsi orada. Ayrıca bu savaşın uluslararası ortakları da var. Hava desteği de onlardan…

Operasyon nasıl başladı, nereye vardı?

Barzani’ye göre Peşmergeler, 24 saatte Rabia-Şengal ve Zummar-Şengal yolundan ilerleyerek Şengal Dağı'na ulaştı. Barzani bunu “Tarihi zafer” olarak niteleyip Kürdistan halkını selamladı. Erbil yönetiminin finanse ettiği Rudaw TV’ye göre operasyona 8 bin Peşmerge savaşçısı savaşa katıldı ve 1000 kilometrekareden fazla bir alan özgürleştirildi.

Şengal’deki HPG-YPG-YBŞ bileşenlerini koordine eden bir üst düzey isimle konuştum. Belki bir tarafın bakışı ama sahadan bir göz olması açısından kayda değer. Telefonda bana anlattıklarından hareketle Şengal seferberliğinin nasıl başladığını ve nereye vardığını şöyle özetleyebilirim:

* Şengal Dağı’na uzanan koridor IŞİD’in saldırıları nedeniyle 3 ay önce kapanmıştı. Orada mahsur kalan 12 bin Ezidi’nin durumu kışın gelmesiyle iyice sıkıntıya girmişti. İş kritik bir noktaya varınca aralığın ilk haftasında Peşmerge ile birlikte ortak operasyon planlandı. Ne pahasına olursa olsun o koridor açılacak ve elde edilecek zafer Ezidi bayramında Kürtlere hediye edilecekti. (Başka bir kaynağa göre bu planlama bazı olaylar nedeniyle sekteye uğradığında HPG-YPG ve YBJ tek taraflı harekete geçmek üzere inisiyatif aldı. Bunun üzerine Peşmerge geride kalamadı- FT) Ve harekât 18 Aralık’ta başladı.

* Koridorun açılması için önce IŞİD’in Rojava’da yerleştiği Arap köylerinin kurtarılması gerekiyordu. Bu operasyonu yapacak güç YPG’ydi. YPG, Rojava tarafında sınıra kadar 9 Arap köyünü IŞİD’den temizledi.

* Daha sonra HPG ve YBŞ güçleri dağ tarafından harekete geçerek YPG ile birlikte Şengal’in en büyük kazası Hanesor’a bağlı Dahola ve Kuça Cime köylerini ele geçirdi. Şengal’e kadar koridoru açtıktan sonra YPG önemli ölçüde çekilirken HPG ve YBJ Sinunê’ye yöneldi. Burası da aynı gün yani 19 Aralık’ta ele geçirildi.

* Peşmerge güçleri ise eş zamanlı olarak Ezidilerin kutsal yeri Şerfedin tarafından Sinunê’ye ulaştı. Peşmergeler Sınunê’ye konuşlandıktan sonra HPG ve YBJ güçleri Hanesor’a yöneldi. 20 Aralık’ta sabaha doğru Hanesor temizlendi.

* 20 Aralık’ta öğleden sonra HPG ve YBJ Şengal merkezine doğru harekete geçti. Öncesinde yüksek mevzilere Kürt güçler yerleşmişti. HPG ve YBJ Şengal’in girişinde kentin en yüksek semtini ele geçirdi. İki saat sonra Peşmerge’nin takviye gücü ulaştı. Kentin Berberojk, Suka Serî ve Sîkê mahalleleri Kürt güçlerin eline geçti.

* Kentin güney kısımlarında ağır silahlarla mevzilenmiş olan IŞİD ise Tel Afer’den takviye güç sevk etti.

* Tank, panzer, Hummer ve havan topu kullanan IŞİD’e karşı hava operasyonları da düzenlendi. Hava saldırıları da kara harekatına eşlik etti. İlk gün IŞİD’e ait iki araç ile bir merkez havaya uçuruldu. Önceki akşam da iki hava saldırısında 4 IŞİD üyesi öldü. Ancak hava saldırıları IŞİD’in püskürtülmesinde sanıldığı gibi etkisi olmadı.

* Şimdiye kadar HPG 2, Peşmerge 2, YPG 1 kayıp verdi. Çok sayıda savaşçı da yaralandı.

Kentin üçte ikisi IŞİD’in elinde Konuştuğum kişi “Şu anda Şengal’de ne kadar savaşçı var” sorusu üzerine “HPG ve YBŞ Şengal merkezinde 300-400 kişiyle savaşıyor. Şengal merkezine giren Peşmerge gücü 40-50 arasındaydı. Daha sonra çekildiler. Dağın eteklerinde

de konuşlanan Peşmerge güçleri var” dedi. Telefonda ulaştığım Şengal merkezinde bir gazeteci ise şu bilgileri verdi:

“Kentin yüzde 25-30’u Kürt güçlerin elinde. Yüzde 10’luk bir alanda sıcak çatışma var. İleri cephede YPG, YJA Star ve HPG çatışıyor. Geri cephede Peşmerge var ama dün önemli bir kısmı çekildi. Bana Peşmergenin iki taburla kentte olduğu söylendi. Bugün (Çarşamba) bir cepheye gittim, 15-20 kadar Peşmerge gücü ile karşılaştım. Bazı mevzilerde Suriyeli Peşmergelere de rastladım ama bunlar ileri cephede değil.” Elbette sahadaki Peşmergelerin de anlatılacakları vardır ama onlara erişim imkânım olmadı. Şengal Dağı’ndaki kuşatmanın yarılması ve Şengal merkezine girilmesi önemli ama kent tamamen kurtarılmış değil.

Kent merkezinin yüzde 60-70’i hala IŞİD’in elinde. Şengal’in tamamen özgürleştirilmesinin ne kadar zaman alacağını kestirmek zor. Zorluğu şundan: Şehir tam bir tuzağa dönüştürülmüş ve gerilla savaşına hazırlanmış durumda. O yüzden ilerlemek zaman alacak. Bu koşullarda Peşmergenin gerilla savaşı yürütecek bir deneyime sahip olmaması nedeniyle HPG ve YPG’nin rolü öne çıkıyor. Yani çevreyi Peşmerge korurken diğerleri gerilla savaşı yürütecek. Bu da istemeseler de PKK-KDP ortaklığını zorunlu hale getiriyor.

Ezcümle Şengal, Kürtler için siyasi ve ideolojik nüfus mücadelesinin gölgesinde bir onur savaşına dönüştü. HPG ve YPG’nin Ezidilerin sığındığı Şengal Dağı’na ilk ulaşan güç olması nasıl PKK’ye büyük bir itibar sağladıysa 3 Ağustos’ta Peşmerge’nin çatışmadan Şengal’den çekilmesi de Barzani yönetimini Kürdistan halkları nezdinden sıkıntılı bir duruma düşürdü. Şimdi biri kazandığı itibarı kalıcı hale getirmek, diğeri kaybettiği itibarı geri almak için orada.

Ayrıca Erbil yönetiminin kafasında şöyle bir korku var: Kürdistan Bölgesel Yönetimi ile coğrafi bütünlüğü olmayan Şengal acaba sınırdaşı Rojava’nın dördüncü kantonuna dönüşür mü? Birinin niyeti ötekinin korkusu! (Rojava’nın Suriye, Şengal’in ise Irak sınırları içerisinde olduğu gerçeği şimdilik tartışma dışı.) Bu yüzden ‘Şengal’de kurtarıcı kim olacak’ sorusu öne çıkıyor. PKK ‘kurtarıcı’ imajı üzerinden sosyal taban edinmeyi umuyor. Ezidilerin çoğunluk olduğu

Mücemma denilen yerleşim birimlerinde bu mümkün ama Ezidilerin nüfusun yüzde 10’unu geçmediği kent merkezinde geleneksel yapıyı kırmak kolay değil. Merkezin yaklaşık yüzde 40’ını oluşturan Sünni Kürtler genelde KDP’yi destekliyor. Ayrıca kent merkezinde farklı tercihlere tutunmuş Şii Kürtler ve Şii Türkmenler yaşıyor. Nüfuz kavgası aşılırsa belki Şengal ve Kobani’deki birliktelik Kürt birliğine giden yolun açılmasına yarayabilir. Ne var ki direngen siyasi hesaplar Ezidilerin 74’üncü kez katledildiği çok dokunaklı bir süreçte bile ortaklığa gölge düşürüyor. Birliktelikten birliğe çok yol var.

(Radikal)