Irak'ın unutulan azınlıkları: Ezidiler

Yolande Knell

BBC Orta Doğu Muhabiri, Erbil

Irak Şam İslam Devleti'nin (IŞİD) saldırılarından kaçan Irak'taki on binlerce Ezidi geçtiğimiz ayın başlarında Şengal dağında mahsur kalmışlardı.

O dönemde uluslararası medyanın odağı haline gelen Ezidiler şimdiyse "Herkes bizi unuttu" diyor.

Ezidiler kimdir?

Irak'ın kuzeyinde, Bölgesel Kürdistan Yönetimi'nin kontrolü altındaki yerlerde Ezidilerin derme çatma kamplarda ve hatta köprü altlarında yaşam mücadelesi verdiğini görmek mümkün.

Öte yandan, uzmanlar 4 bin 500 Ezidinin hâlâ IŞİD'in elinde olduğunu söylüyor. Bunlardan 3 bin kadarının ise kadın ve çocuk olduğu tahmin ediliyor.

IŞİD'in genç Ezidi kadınları 'savaş ganimeti' olarak gördüğü ve kontrol altında tuttuğu bölgelerde esir Ezidilerin alınıp satıldığı belirtiliyor. Şu ana kadar IŞİD'in elinde esir düşen 

Ezidilerden sadece birkaçı kaçıp kurtulmayı başarabildi.

Adla adlı genç bir kadın sadece birkaç gün önce Zako şehri yakınlarındaki bir kampta tekrar kocasına kavuşabilmiş. 38 gün önce köyündeki diğer kadınlarla birlikte IŞİD tarafından esir alındığını söylüyor.

"Başta bizi Musul'daki büyük bir eve götürdüler. O evde sadece kadınlar kalıyordu" diyen Adla, titreyerek konuşmaya devam ediyor:

"Evin tüm kapı ve pencerelerini kilitleyip etrafına da nöbetçiler diktiler."

Evin neredeyse her gün farklı farklı erkekler tarafından ziyaret edildiğini söyleyen Adla, "Başörtülerimizi çıkartmamız söyleniyordu. Gelen erkekler almak istedikleri kadınları seçiyorlardı" diyor ve "Kadınlar saçlarından sürüklenerek evden dışarı çıkarılıyorlardı" diye ekliyor.

IŞİD'in elinde kaldığı sürece birçok farklı yere götürülen Adla, arkadaşlarının oldukça şiddetli biçimde dövüldüğüne ve tecavüze uğradığına şahit olduğunu belirtiyor.

Bir esir kadın silah zoruyla oğlundan ayrılmak zorunda kalmış.

Hamile olduğu için uzun süre militanların kendisine bir şey yapmadığını söyleyen Adla zaman geçtikçe giderek daha endişeli hale geldiğini ifade ediyor ve "Bir gün bir sürü erkek yine aramızdan kadınları seçmeye geldi. Biz de aramızda konuşup kaçmaya karar verdik. Yakalanıp öldürülsek de artık farketmezdi. O şekilde yaşamaya devam etmektense ölmek daha iyi" diyor.

Çatışma bölgelerinde zor duruma düşenlere yardım etmeye çalışan azınlık çalışmaları uzmanı Hıdır Domle IŞİD'in esir Ezidileri nerelerde tuttuğuna dair bilgileri derlemek için uğraşıyor.

Bazı esirler hapishanelerde, bazılarıysa eski saray ve düğün salonlarında tutuluyor.

Esir kadınların bazılarıyla sakladıkları cep telefonları sayesinde konuşabilen Domle, "Özellikle Musul ve Telafer'de durum içer acısı" diyor.

Savunmasız hedefler

"Uluslararası örgütler durumu araştırmıyor" diyen Domle, birçok kuruluşun bu kadar fazla Ezidi kadının IŞİD tarafından kaçırıldığına inanmadığını da belirtiyor.

IŞİD'in Ezidileri özellikle hedef aldığını ifade eden Domle, "Hem topraklarını kontrol etmek istiyorlar hem de inançlarına karşı ayrı bir nefret besliyorlar" diyor.

Ezidi kadınların İslam'a dönmemeleri halinde köle haline getirildiğini söyleyen Domle, "IŞİD militanları Ezidilerin İslam Devleti içerisinde yeri olmadığına inanıyor" diyor.

Bir okulda 20'li yaşlarının başındaki bekâr bir genç kızla karşılaşıyorum. Bana IŞİD'in elinde esir kaldığı günlerde yaşadığı korkunç olayları ve işkenceleri anlatıyor.

"Bizi kablolarla dövüyorlardı. Yemek vermiyorlardı ve yüzümüzü zorla petrolle yıkatıyorlardı" diyor.

Kız korkunç hikayelerine "Bir arkadaşımızı alıp götürmek istediler ama kız bileklerini kesti. İki arkadaşımızda kendilerini asarak intihar ettiler" diyerek devam ediyor.

IŞİD'e yönelik hava saldırıları sırasında kaçmayı başaran kız, üç gün yürüdükten sonra güvenli bölgelere gelebildiğini söylüyor. Şimdiyse geride kalanlar için endişeli.

"Dokuz yaşın üzerindeki her kızı parayı kim verirse ona satıyorlar" diyen kız, "Bazı adamlar aynı anda üç, dört hatta beş kız birden alıyordu" diyor.

Anlatılanları dinleyen kızın teyzesi ağlamaya başlıyor. Teyzenin de iki küçük kızı şu anda IŞİD'in elinde esir.

"Felaket, felaket" diye ağlayan kadın, "Bütün kızlarımızı aldılar. Onlar bizim her şeyimiz. Dünya bize yardım etmeli" diyor.

Müdahale çağrısı

Erbil'deki bir evde Irak'ın tek Ezidi milletvekili Vian Dakhil ile buluşuyoruz. Ev 30'dan fazla mağdur için barınak haline gelmiş durumda.

Geçtiğimiz ay Şengal dağına yardım götürmeye çalışırken helikopterin düşmesi nedeniyle yaralanan Dakhil hâlâ koltuk değnekleriyle yürüyebiliyor.

Batılı ülkelerin IŞİD'e karşı giriştiği harekatın Ezidi esirlerin kurtulmasını sağlayabileceğini düşünen Dakhil, "Medyada görünürlük de gerekli. Michelle Obama'nın Boko Haram tarafından kaçırılan Nijeryalı kız öğrenciler için devreye girmesi gibi bir görünürlük" diyor.

Ezidiler olarak Irak'ta azınlık olduklarını söyleyen Dakhil, Bağdat'ta güçlü bir etkinliklerinin de bulunmadığını ifade ediyor ve "İnsan haklarına ve insanlığa önem veren ülkelerden yardım istiyoruz" diye sesleniyor.

Kızları IŞİD elinde esir olan Ezidi aileler için zaman daralıyor. Eğer yakında çocuklarını bulamazlarsa bir daha hiçbir zaman kızlarına kavuşamayacaklarından korkuyorlar.